गणरायाला पत्र

वक्रतुण्ड महाकाय सूर्यकोटि समप्रभ ।

निर्विघ्नं कुरु मे देव सर्वकार्येषु सर्वदा ॥

   हे गणराया सर्वप्रथम तुला सर्व पृथ्वीवासियांतर्फे कोटी कोटी वंदन...!!!

   तुझ्या उत्सवाची सर्वजण वर्षभर वाट पहात असतात. आणि एकदा का तो दिवस आला की, सर्वजण आनंदोत्सवात अगदी आकंठ डुंबून जातात. आणि मग दहा दिवस तुझी मनोभावे पूजाअर्चा करून झाल्यावर, आनंदोत्सव साजरा करून झाल्यावर तुझे विसर्जन करून तुला निरोप दिला जातो.

   हे सर्व पाहिल्यावर माझ्या मनात दरवर्षी अनेक प्रश्नांचे काहूर माजते. आणि म्हणूनच तुला पत्र लिहिण्याचा हा अट्टाहास...

   हे विघ्नहर्त्या, हा आनंदोत्सव, ही तुझी भव्य आरास, दररोज निरनिराळ्या प्रसादांचे नैवेद्य हे खरंच तुझ्यासाठी असतील का ? मला नक्की माहीत आहे या सर्व बडेजावाची तुला कधीच आवश्यकता नव्हती, किंबहुना अजूनही नाही आणि भविष्यातही नसणार. अरे तू तर स्वतः इतरांना ज्ञान, सुख-समृद्धी, स्वास्थ, स्थैर्य व संपन्नता देणारी देवता. तुला या सर्वांची खरंच आसही नाही आणि आवश्यकताही नाही, हे माझ्या मनाला पक्के माहीत आहे. परंतु, आजकाल मनुष्य इतका स्वार्थी झाला आहे की, तो स्वतःचा बडेजाव दाखवण्यासाठी, एकमेकातील चढाओढीत स्वतःला श्रेष्ठ ठरविण्यासाठी, व स्वतःच्या अहंकारासाठी तुझ्या नावाने साजऱ्या केल्या जाणाऱ्या या उत्सवाचा या दहा दिवसात मोठ्या चतुराईने वापर करून घेतोय. तुझा आशिर्वाद प्राप्त करण्यासाठी नक्की काय करायला हवे यातच मनुष्याची खरी गल्लत झाली आहे.

   आज तुझ्या उत्सवात दमदाटी करून पैसे मागितले जातात, तुझ्या नावाने गोळा केलेल्या पैशांतून आर्थिक गैरव्यवहार केले जातात, त्यातूनच सर्रास मद्याच्या मेजवान्या करताना अनेकांना तुझी भीती न वाटावी इतका मनुष्य निगरगट्ट झाला आहे. तुझ्या आगमनानंतर तुझी प्रतिष्ठापना केल्यावर या दहा दिवसात तुला तुझ्या नयनांनी काय काय पहावे लागते, काय काय सहन करावे लागते हे मी जाणतो. तुझ्यासारख्या आराध्य देवतेसमोर अश्लील हावभाव करणारी उत्साही मंडळी, गर्दीचा फायदा घेऊन स्त्रियांना घाणेरडा स्पर्श करणारे नराधम, कर्कश्श आवाजात वाजणारी गाणी आणि असे बरेच काही.

   मला माहितेय हे सर्व तुला असह्य होत असणार. व हे सर्व थांबवून सर्वांना शासन करणे हे तुझ्यासाठी एका क्षणात शक्य आहे. परंतु ही पृथ्वी ज्या सुंदर उद्देशाने निर्माण केली गेली होती त्यातील सर्वात बुद्धिमान व या पृथ्वीला आपल्या बुद्धिकौशल्याने आणखी सुंदर बनवण्याची क्षमता असलेला हा मनुष्य म्हणजे विश्वनिर्मात्यासाठी खूप महत्त्वपूर्ण आहे. आणि सध्या हे कलियुग या टप्प्यावर येऊन ठेपले आहे की, जर तू अशा दुष्टांचा नाश करण्याचा विचार केलास तर या पृथ्वीतलावरून मनुष्यप्रजाती लुप्त होण्याच्या वाटेवर जाईल. म्हणूनच तुदेखील संयम बाळगून असणार. कारण मोठ्या परिश्रमाने काही मोठा उदात्त हेतू डोळ्यासमोर ठेवून विश्वनिर्मात्याने निर्माण केलेल्या या धरेला टिकवून ठेवून आणखी सुंदर बनवण्याची जबाबदारी तुझ्याच खांद्यावर आहे.

   परंतु हे गजानना, आता मनुष्यातील अवगुणांनी अतिशय उच्चांक गाठला आहे त्यामुळे त्याचे सर्व सद्गुण आता तोकडे पडत चालले आहेत. मी नक्कीच असे म्हणणार नाही की, या पृथ्वीतलावर सर्वच मनुष्यांमध्ये अवगुण ठासून भरलेले आहेत. कारण काही लोकांमध्ये गुणांच्या तुलनेत अवगुण नगण्य प्रमाणात सापडतील. परंतु अशा सद्गुणी लोकांची संख्या खरंच खूप तोकडी आहे, किंबहुना त्यांचे अस्तित्व देखील जाणवू शकत नाही इतकी ही संख्या कमी आहे.

   काम, क्रोध, लोभ, मोह, मद मत्सर, द्वेष, अहंकार या अवगुणांनी आता मनुष्यावर पूर्णपणे ताबा मिळवला आहे. कधी गुंडांच्या रूपात, कधी बलात्काऱ्यांच्या रूपात, कधी सावकारांच्या रूपात, तर कधी राजनेत्यांच्या रूपात हे विकार उफाळून येऊन दुर्बल घटकांचे शोषण करत आहेत. या पृथ्वीला विद्रूप करण्याचे पातक करत आहेत.

   माणसाला सुंदर स्वादिष्ट, पोषक असे अन्न खाण्याची सुविधा तू निर्माण केली होती. परंतु ते विसरून आता त्याला पैसे खाण्याची चटक लागली आहे. आणि यातून तो तृप्त न होता त्याची ही पैशाची भूक वाढतच चालली आहे. व ती भागवण्यासाठी तो खून, दरोडे, घोटाळे, चोऱ्या, भ्रष्टाचार, अनैतिक व्यवहार, दुर्बल घटकांची पिळवणूक, इतकेच काय तर आपल्या मातृभूमीचा सौदा करण्याचे पातकदेखील त्याच्या हातून घडत आहे. तू सर्व मानवजातीला एक समान लेखून या पृथ्वीतलावर स्थान दिले, परंतु राजनेत्यांनी व काही धर्मांधांनी स्वतःच्या स्वार्थासाठी तुझ्या या लेकरांमध्ये जातीधर्माच्या भिंती निर्माण केल्या, एकजुटीने राहणाऱ्या समाजाला तुकड्या तुकड्यांमध्ये विभागून टाकले. व स्वतःच्या स्वार्थापोटी हे जातीधर्माचे विष पेरतच चालले आहेत. गरीब-श्रीमंतांमधली दरी वाढवतच चालले आहेत. त्यामुळे अनेक निष्पापांचे नाहक बळी जात आहेत.

   हे विनायका, आता अति होतंय. आता तू या सर्वांकडे दुर्लक्ष करून चालणार नाही. या दुष्टांचा नायनाट केल्यास पृथ्वीवरील मानवाचे अस्तित्व धोक्यात येण्याची भीती तुला आहे हे मी जाणतो, परंतु यांचा समूळ नायनाट करणे योग्य वाटत नसेल तरी यांच्या अवगुणांना नष्ट करण्यासाठी तुला तुझी लीला दाखवणे आता जरुरीचे झाले आहे.

   वादळ, पूर, भूकंप तसेच अलीकडेच हाहाकार माजवलेल्या कोरोना व्हायरससारख्या आपत्त्यांमुळे काही काळापुरता माणसाचा अहंकार लुप्त होऊन जातो. अशावेळी माझ्या मनात विचार येतो, बाप्पा मनुष्याला वठणीवर आणण्यासाठीची ही तुझीच तर लीला नाही ना ?

   परंतु अशा संकटाचा आघात होताच भानावर येऊन जीवनाचा खरा अर्थ कळल्याचा दावा करणारा मनुष्य हे संकट निवळताच पुन्हा दुपटीने स्वार्थी बनून कुकर्म करू लागतो ही मोठी शोकांतिका आहे.

   अर्थात, मनुष्याला भानावर आणण्यासाठी नैसर्गिक आपत्तीची झळ देणाराही तूच आणि नंतर त्यातून सावरणाराही तूच. परंतु, मनुष्य तुझ्या या लीला समजून न घेता अवगुणांचे ओझे पुढे घेऊन जातच आहे.

   बाप्पा दरवर्षीप्रमाणे हे दहा दिवस तु या मनुष्यांच्या गर्दीत सामील झाला आहेस. येथे तुला एक क्षण तुझी आरती करून भावनिक आनंद देणारे भक्तगण दिसतील तर इतर संपूर्ण काळ अनैतिक कामात दंग असणाऱ्या, दारू पिऊन धिंगाणा करणार्‍या, भांडण मारामाऱ्या करणाऱ्या, गाण्यांवर अश्लील हावभाव करणार्‍या दुष्ट मानवी प्रवृत्तीचा अनुभव येईल.

   तुला असह्य होत असले तरी तू हे दहा दिवस या उत्सवाचा भाग होतोस हेच या मनुष्यप्राण्याचे भाग्य.

   विसर्जनापूर्वी तुला एकच साकडे घालतो की, तु निर्माण केलेल्या या सुंदर कलाकृतीला म्हणजेच पृथ्वीतलावरील या मनुष्यप्राण्याला त्याच्यातील सर्व अवगुणांना नष्ट करण्याची ताकद तू प्रदान करावीस. व त्या अनुषंगाने होणारी या विश्वाची अधोगती रोखावीस. तसेच ज्याप्रमाणे तु तुझ्या सर्व लेकरांना एकसमान बनवून या पृथ्वीतलावर पाठवलेस त्याचप्रमाणे या सर्व मानवांच्या मनामध्ये एकात्मतेची व मानवतेची भावना जागृत करावीस, पृथ्वीतलावरचे नैसर्गिक चक्र सुरळित चालून आमच्या शेतकरी बांधवांच्या चेहर्‍यावर हास्य फुलवावेस, आमच्या सर्व भ्रष्टाचारी राजनेत्यांना, जबाबदार अधिकाऱ्यांना, अपराध्यांकडून लाच घेऊन निरपराधांना शासन करणार्‍या भ्रष्ट पोलिस यंत्रणेला त्यांची समाजाप्रती असलेली कर्तव्ये प्रामाणिकपणे पार पाडण्याची सद्बुद्धी द्यावीस, व सरतेशेवटी सर्व मनुष्यांना मृत्यू हे जीवनातील अटळ सत्य आहे त्यामुळे जोवर या पृथ्वीतलावर तुमचा वावर आहे तोवर या धरेला तुमच्या बौद्धिक कौशल्याने अतिसुंदर बनवण्याचा प्रयत्न करणे हे तुमचे परमकर्तव्य आहे याची प्रखर जाणीव करून द्यावीस ही तुझ्या चरणी प्रार्थना करतो.

   तुला पत्र लिहिल्यावर डोक्यावरचे ओझे बरेच कमी होऊन आता हलके वाटत आहे. सर्वांसाठी तुझे आगमन सुखावणारे व विसर्जन दुखावणारे असले तरी मी मात्र तसे मानत नाही. कारण तु एका मार्गदर्शकाच्या रूपाने, गुरूच्या रूपाने सदैव माझ्या मनात असतोस. या दहा दिवसांपुरतेच तुझे आदरातिथ्य करण्याचा दिखावा करण्याऐवजी मी तुझी चांगली शिकवण आत्मसात करून, तुझ्यातील सद्गुणांना अंगी भिनवून एक आदर्श मनुष्य बनण्याला महत्त्व देईल.

   पुन्हा एकदा तुला माझ्या अंतःकरणापासून वंदन बाप्पा...

दुष्टांमधली दुष्ट प्रवृत्ती

संपवून टाक तू बाप्पा आता,

भरकटलेल्या या लेकरांना

मार्ग दाव जाता जाता

✒ K. Satish

नैसर्गिक आपत्ती आणि मानवी जीवन

मानवप्रजाती पृथ्वीतलावरी
असे अति बलशाली हो,
तरीही त्याला हतबल करीतसे
नैसर्गिक कार्यप्रणाली हो

प्रगतीपथावर गेलो जरी तरी
ठाव न लागे निसर्गाचा,
नैसर्गिक आपत्तीपुढे फुटतो
फुगा मानवी अहंकाराचा

   पृथ्वीच्या उगमापासून सर्व जीवसृष्टीच्या संवर्धन व वाढीमध्ये निसर्गाचा महत्त्वपूर्ण वाटा आहे. सर्व नैसर्गिक साधनसंपत्ती, वारा, पाणी, वायू, सूर्य, तारे, जंगल, समुद्र, टेकड्या, हिमनग, डोंगर, माती, खनिजे इत्यादी सर्व नैसर्गिक घटकांवर मानवाची प्रगती आणि मानवी जीवन अवलंबून आहे.

   स्वतःच्या ज्ञानाबरोबरच या सर्व नैसर्गिक साधनसंपत्तीच्या सहाय्याने मानवाने आपली उत्तरोत्तर प्रगती केली असून त्याअन्वये पृथ्वीवर मानवासाठी असंख्य सुखसुविधांची निर्मिती केली आहे.

   बुद्धीच्या जोरावर मानवाने अशक्य ते शक्य करून दाखवले असले तरी निसर्गाच्या शक्तीपुढे मानव वेळोवेळी हतबल झालेला दिसून आला आहे आणि या शक्तीला आव्हान देण्याचे सामर्थ्य अजून तरी मानवामध्ये आलेले नाही व इथून पुढेदेखील येणार नाही. कारण या शक्तीने रौद्र रूप धारण केल्यास सर्व मानवजाती व जीवसृष्टी क्षणात नष्ट करण्याची ताकद हिच्यामध्ये आहे.

   'आपत्ती' म्हणजे असे संकट जे तुमचे अतोनात न भरून येणारे नुकसान करणारी दुर्घटना. आणि ही जर नैसर्गिक आपत्ती असेल तर तिच्याद्वारे होणारे नुकसान मानवाला वर्षानुवर्षे मागे ढकलून देते अथवा एखाद्या प्रदेशाचा संपूर्ण नायनाट करून टाकते. मोहेंजोदडो, हडप्पा संस्कृती संपूर्णपणे लुप्त होणे हे त्याचेच एक मोठे उदाहरण आहे.

   भूकंप, भूस्खलन, ज्वालामुखीचा उद्रेक, हिमस्खलन, त्सुनामी, दरड कोसळणे, पूर येणे, वणवा पेटणे ही नैसर्गिक आपत्तीची काही उदाहरणे. त्यातच नैसर्गिक प्रदूषणाने अलीकडील काळात काॅलरा, डेंग्यू, कोरोना, बर्ड फ्ल्यू अशा जैविक आपत्तींचाही समावेश झाला आहे.

   नद्यांना पूर येणे, दरडी कोसळणे तसेच जीवाणू - विषाणूंच्या प्रसारामुळे उद्भवणाऱ्या समस्यांना तोंड देणे अथवा त्यांना रोखण्यासाठी उपाययोजना करणे त्यातल्यात्यात मानवाला सोपे जाते किंवा यापासून होणारे नुकसान त्यामानाने आपल्या आवाक्यातील असू शकते. परंतु, भूकंप, त्सुनामी, हिमस्खलन यांच्यासारखी नैसर्गिक आपत्ती मोठ्या प्रमाणात झाली आणि तीदेखील मानवी वस्त्यांच्या जवळ झाली तर त्यामुळे होणारे नुकसान हे वर्षानुवर्षे भरून न येणारे असते. कारण या नैसर्गिक आपत्त्या निसर्गाच्या पोटात होणाऱ्या अतितीव्र हालचालींमुळे घडून येत असतात. ज्याचा पूर्णपणे अंदाज बांधणे मानवालाही आजतागायत शक्य झाले नाही.

   आत्तापर्यंत या नैसर्गिक आपत्त्यांनी असंख्य घरे उद्ध्वस्त केली आहेत, अनेक जीव मृत्यूमुखी पाडले आहेत. जे लोक या नैसर्गिक आपत्तीचे बळी पडले आहेत त्यांचे जीवन अजूनही अस्थिरच आहे.

   अलीकडेच रायगड जिल्ह्यातील ईर्शाळवाडी हे संपूर्ण गावच दरड कोसळून मातीच्या ढिगाऱ्याखाली गाडून गेले. तेथील गावाचे अस्तित्व क्षणार्धात नष्ट होऊन गेले. जे कोणी ग्रामस्थ अथवा एखाद्याचे नातेवाईक त्यावेळी गावात हजर नसल्यामुळे वाचले, त्यांचा या घटनेनंतरचा आक्रोश मन सुन्न करून टाकणारा आहे.

   अशा अनेक नैसर्गिक आपत्तींचा अंदाज बांधणे व या आपत्तींना रोखणे जरी मानव जातीच्या आवाक्याबाहेरील असले तरी या आपत्तींपासून मानवजातीचे आणि इतर साधनसामग्रीचे होणारे नुकसान कमी करण्यासाठी योग्य उपाययोजना करणे हे मानवाच्या हातात नक्कीच आहे. तसेच अशा नैसर्गिक आपत्तीमुळे ज्या लोकांचे सर्व आयुष्यच उद्ध्वस्त झाले आहे त्या लोकांचे योग्य पुनर्वसन करणे हेदेखील अत्यंत महत्वाचे आहे.

   बाकी जंगलतोड, डोंगरावरील अतिक्रमण, आधुनिकतेच्या नावावर होणारे अतिप्रदूषण आणि त्यामुळे वाढत चाललेले पृथ्वीचे तापमान ही तर नैसर्गिक आपत्तींना अतिरिक्त बळ मिळवून देणारी मानवाने केलेली घोड चूकच म्हणावी लागेल.

   मानवाने वेळीच आपल्या चुकीच्या कृतींना आळा न घातल्यास निसर्गाच्या रौद्ररूपापुढे हतबल होऊन मानवप्रजाती नष्ट होण्यास क्षणाचाही विलंब लागणार नाही.

   त्यामुळे सरतेशेवटी सर्व मानवजातीला एवढेच सांगणे की,

जागा हो माणसा वेळ संपत आहे

निसर्गाची घडी झपाट्याने बिघडत आहे,

लखलखत्या दुनियेतून बाहेर पड जरा

निसर्गाला टिकवण्याचा आग्रह आता धरा...!!!

✒ K. Satish

बदल घडत नाही, घडवावा लागतो...

 आजच्या युगात लोकांचा अहंकार इतका वाढला आहे की, आपण केलेल्या चुकीच्या कृतीची कालांतराने प्रचिती आली तरीही इतरांसमोर त्या कृतीचे समर्थन करून तिच्याविषयी गुणगान गाण्याचा अहंकारी आणि स्वतःबरोबरच इतरांचेही नुकसान करण्याचा बालिश प्रकार वाढीस लागला आहे.

   उदाहरणच द्यायचे झाले तर आपण घेतलेले कपडे, आपण घेतलेली गाडी, आपण घेतलेले घर, आपण जेथे जेवायला गेलो ते हाॅटेल, आपण खरेदी केलेले दागिने...इत्यादी अनेक गोष्टी ज्या आपण स्वतः खरेदी केलेल्या आहेत आणि ज्या गोष्टींचा आपण स्वतः निर्णय घेऊन उपभोग घेत आहोत. या सर्व गोष्टी प्रत्येकात असलेल्या अहंकारी स्वभावामुळे माझी वस्तू इतरांपेक्षा कशी चांगली आहे हे सांगण्याच्या नादात बहुतांशी वेळा लोक आपलेच नुकसान करून बसतात. आणि स्वतःचा चुकलेला निर्णय इतरांसमोर मान्य करण्यात कमीपणा वाटत असल्याने आतल्या आत घुसमटत राहून त्या निर्णयाचे वाईट परिणाम भोगत राहतात. व त्यांच्या या चुकीच्या वृत्तीमुळे इतर लोकांनी त्यांच्या एखाद्या निर्णयाचे अनुकरण केल्यास ते सुद्धा आपसूकच खड्डयात पडतात. आणि मग त्यांनी याविषयी चर्चा केल्यानंतर ही मंडळी त्यांना आपल्या चुकलेल्या निर्णयाविषयी बोलून दाखवतात, परंतु तोपर्यंत त्याने स्वतःचे नुकसान केलेलेच असते त्याबरोबरच इतरांच्या नुकसानालाही तो कारणीभूत ठरलेला असतो.
   असाच अहंकार शाळा, काॅलेज निवडण्याच्या बाबतीत सुरू झालाय. माझा मुलगा, माझी मुलगी अमूक शाळेत, अमूक काॅलेजला आहे हे पालकवर्ग अतिशय अभिमानाने सांगताना दिसतात. मोठी मोठी नावे सांगताना, त्या संस्थेची ख्याती सांगताना पालकवर्ग थकत नाही. कारण हा त्यांनी घेतलेला निर्णय असतो. आणि आपण घेतलेला निर्णय इतरांसमोर वाईट किंवा चुकीचा ठरणे हा पालकांना आपला अपमान झाल्यासारखे वाटते. म्हणून ही केविलवाणी धडपड.
    परंतु या सर्व खटाटोपात पालक हेच विसरून चाललेत की, काही बोटावर मोजण्याइतक्या शिक्षणसंस्था सोडल्या तर सर्व शिक्षणसंस्थांचे कामकाज हे शेअर मार्केटमधील दुय्यम दर्जाच्या बनावट कंपन्यांसारखे झाले आहे. आपल्या शाळेचा भाव वाढवण्यासाठी खोटे चित्र निर्माण करून मोठमोठ्या बढाया मारणे, पालकांना मोठी स्वप्न दाखवणे, एखाद्या प्रतिष्ठित व्यक्तीला कशाचेतरी आमिष देऊन त्याच्याद्वारेही शाळेची बनावट प्रसिद्धी करणे, विविध ॲक्टीव्हीटीजचे प्रेझेंटेशन करून आम्ही किती प्रमाणात मुलांना घडवण्यासाठी कार्यरत असणार आहोत हे दाखवले जाते. महत्त्वाचे म्हणजे प्रत्यक्षात यातील १० ते २० टक्केच चित्र खरे असते बाकी सर्व दिखावा. तुम्ही त्यांच्यासाठी फक्त पैसे छापण्याचे एक साधन असता. आणि या भ्रमातून जागे होईपर्यंत तुमचा आणि तुमच्या पाल्याचा आयुष्यातील कधीही परत मिळू न शकणारा बहुमूल्य वेळ वाया गेलेला असतो.
   नष्टं द्रव्यं लभ्यते कष्टसाध्यम् ,
   नष्टा विद्या लभ्यतेऽभ्यासयुक्ता ।
   नष्टारोग्यं सूपचारैः सुसाध्यम्
   नष्टा वेला या गता सा गतैव ।।
खूप कष्ट करून गेलेली संपत्ती मिळवता येते.
विसरल्यामुळे गेलेली विद्या अभ्यास करून पुन्हा मिळवता येते. बिघडलेली तब्येत चांगले उपचार करून ती सुधारता येते. पण वेळ वाया घालवला तर तो गेला तो गेलाच.
   म्हणून वेळेचं नुकसान कधीही भरून काढता येत नसल्याने वेळीच भ्रमातून जागे होऊन आपली खोटी फुशारकी मारणे थांबवायला हवे.
   आपला पाल्य ज्या शिक्षणसंस्थेत शिक्षण घेतोय त्या संस्थेचे गुणगान नक्कीच गावे परंतु संस्थेने निर्माण केलेल्या भ्रमाला पाहून, त्यांच्या दिखाव्याला भाळून नाही तर त्यांचे कामकाज प्रामाणिकपणे मुलांचे भवितव्य घडवण्यासाठी होते आहे का ?, फक्त पैशाच्या बाजारात गुरफटून संस्था आपल्या नीतिमूल्यांना आणि मुलांचे भवितव्य घडवण्यासारख्या महान कार्याच्या मूळ उद्दिष्टाला मूठमाती तर देत नाहीये ना ? या सर्व गोष्टींचा बारकाईने विचार करून.
   आज एखाद्या निवासी सैनिकी शाळेत मुलांना दाखल केल्यानंतर पालक निर्धास्त राहून आता आपल्या पाल्याचा अगदी उत्तमप्रकारे सर्वांगीण विकास होणार या भ्रमात जगत राहतात. अनेकांना तर आपले काम पैसे भरणे एवढेच राहिले आहे असे वाटू लागते. बहुतांशी निवासी शाळा या त्यांच्या भरमसाठ फी स्ट्रक्चरच्या अनुषंगाने पालकांची आर्थिक कुवत पाहूनच विद्यार्थ्यांचा शाळेतील प्रवेश निश्चित करतात. परंतु, फक्त फी भरून आपल्याच विश्वात रममाण होण्याचे व शालेय संस्थांच्या खोट्या आश्वासनांना भुलून स्वतःचे मानसिक समाधान करून घेण्याचे धोरण पालकांनी अवलंबिल्यास ते त्यांच्याबरोबरच त्यांच्या पाल्याच्या, इतर विद्यार्थ्यांच्या व इतर पालकांच्याही नुकसानास कारणीभूत ठरू शकतात.
   वेळीच पालकांनी भ्रमातून जागे होऊन शालेय संस्थेच्या कार्यपद्धतीविषयी, मुलांच्या विकासासाठी केल्या जाणाऱ्या विविध उपक्रमांविषयी, निवासी सैनिकी शाळा असल्यास त्यांच्या सैनिकी प्रशिक्षणाविषयी शालेय व्यवस्थापनाने वरवर दाखवलेल्या सुंदर चित्राला न भुलता वेळोवेळी गांभीर्याने पाठपुरावा करून शाळा व्यवस्थापनाचे काही चुकत असेल तर वेळीच निदर्शनास आणायला हवे. व त्यावर योग्य निर्णय वेळीच घ्यायला हवा.
   कोणतीही संस्था असो वा व्यक्ती तो आपली जमेची बाजूच समोर मांडत असतो, आपल्या कार्याचे कौतुकच सांगत असतो. आपल्या चुकीचे प्रदर्शन मांडत नाही. कारण हा सर्व आता पैशाचा खेळ होऊन बसलाय.
आज आपण पैसे भरूनही मुलांच्या अधोगतीस हातभार लावतोय अशीच अनेक पालकांची अवस्था झालीय. पालकांचा हा भ्रम वेळीच तुटला नाही तर हळूहळू वेळ पुढे निघून जाते व आहे ती परिस्थिती स्वीकारण्याशिवाय पालकांना पर्यायच उरत नाही. पण या सर्व प्रकारात विद्यार्थ्यांच्या आणि पालकांच्या आयुष्यातील बहुमुल्य वेळ वाया जाऊन कधीही न भरणारे नुकसान होऊन जाते.
   हे सर्व सुधारावयाचे असेल तर प्रत्येक पालकाने शालेय प्रशासनाकडून मांडल्या जाणाऱ्या भ्रमित व दिशाभूल करणार्‍या चित्रावर डोळे झाकून विश्वास ठेवणे थांबवायला हवे. आणि शालेय प्रशासनाच्या कार्यपद्धतीचा वेळोवेळी एक सुजाण पालक ( फक्त पैसे भरणारी मशीन नव्हे ) म्हणून पाठपुरावा करून शाळेने दिलेल्या आश्वासनांची खरंच पूर्तता होत आहे ना याची योग्यप्रकारे खातरजमा करायला हवी.
    लक्षात ठेवा, कोणतीही संस्था अगदी योग्यपद्धतीनेच काम करत असेल असे समजणे साफ चुकीचे आहे. आणि त्यांना वेळीच चुकीच्या कार्यपद्धतीविषयी जाब विचारला नाही तर त्यांचेही चुकीचे कामकाज करण्याचे धाडस वाढत जाऊन हळूहळू तिथे कर्तव्य विसरून पैसे छापण्याचा घाणेरडा खेळ सुरू होतो. आणि मग या खेळातून निर्माण झालेला भ्रष्टाचाररूपी राक्षस पालकांचे पैसे व विद्यार्थ्यांमधील विविध गुणांसोबतच त्यांच्या भवितव्यालाही गिळंकृत करून टाकतो.
   म्हणून सर्वांनी वेळीच जागे व्हा व आपल्या योग्य हक्कांसाठी प्रश्न विचारण्याची वृत्ती जोपासा. मग समोर शालेय संस्था असली तरी डगमगू नये. कारण चुकीची कृती ही आपल्या प्रिय व्यक्तीकडूनही होऊ शकते. म्हणून काय आपण त्याला जाब न विचारता चुका करण्यासाठी प्रोत्साहन देतो का ?
   बलात्कार करणे, लूटमार करून खून करणे हे अक्षम्य गुन्हे आहेत. अशा गुन्हेगारांना शासन करण्यासाठी लढणे ही खूप प्रशंसनीय गोष्ट आहे. परंतु हाच अपराध आपल्या जवळच्या व्यक्तीकडून झाल्यास त्याला जाब न विचारता त्याच्या या कृतीचे समर्थन करून त्याला पाठीशी घालणे ही अतिशय चुकीची भूमिका असे मी मानतो.
    मग शाळेसारख्या वंदनीय संस्थेकडून चुकीची कार्यपद्धती अवलंबली जात असेल तर पालकांनी त्या चुका सुधारण्याची मागणी करायला का घाबरावे. बदल एका दिवसात घडत नाही हे मान्य. परंतु योग्य - अयोग्याची जाण ठेवून स्वतःच्या हक्कांसाठी प्रश्नच उपस्थित केले नाहीत तर बदल कधीच घडणार नाही...
   बघा विचार करून.......🙏🏻

✒ K. Satish

गरज राजकीय प्लास्टिक सर्जरीची

     आपल्या देशात आजतागायत चालत आलेल्या राजकारणाविषयी माझं मत काही चांगलं नाहीच. त्यामुळे मी राजकारणाचा सतत तिरस्कारच करत आलोय.

     परंतु काळाच्या ओघात हे कळून चुकलंय की, राजकारणाचा तिरस्कार करून दुर्लक्षित करणारी ही बाब नाहीये. कारण राजकारणाशिवाय देश चालूच शकत नाही. देशातील समस्यांचे, जनतेच्या अडीअडचणींचे निराकरण करणे शक्य होणार नाही. आणि म्हणूनच माझे असे मत झाले आहे की, इथून पुढे जर का देशातील जनतेला सुखी ठेवून, सर्व देशात शांतता, बंधुभाव आणि समतेचे राज्य प्रस्थापित करून आपल्या देशाला प्रगतीपथावर न्यायचे असेल तर राजकीय क्षेत्रात चांगल्या विचारांनी प्रेरित झालेल्या... तोडा, फोडा आणि राज्य करा या  जुन्या राजकीय पद्धतीला फाटा देणार्‍या सुविचारी तरूण तरुणींनी सहभाग घ्यायला हवा.आणि अशा असंख्य तरूण- तरुणींची एक मोठी फळी तयार होणे गरजेचे आहे.

     फक्त दुर्दैवाने हे नमूद करावेसे वाटते की, चांगल्या विचारांच्या व्यक्तींना राजकारणात यश मिळावावयाचे असेल तर सध्याच्या प्रस्थापितांना तोंड देण्यासाठी त्यांच्याकडे सुदृढ बलवान शरीर आणि पैसा यांची साथ असणे आवश्यक झाले आहे. कारण सत्ता, पैसा आणि ताकद यांच्या प्रभावाखाली दबून देशातील जनता स्वाभिमानाने जगणेच विसरून गेली आहे. व त्याचबरोबर राजकीय भक्तीला उधाण येऊन जनतेला या गोष्टीचा विसर पडलाय की, आपला भारत देश म्हणजे लोकांनी, लोकांसाठी, लोकांमार्फत चालवलेले राष्ट्र आहे. आणि राजकीय पुढारी हे निवडणुकीच्या माध्यमातून निवडून येऊन देशाचा कारभार चालवणारे आणि त्याअनुषंगाने जनतेच्या सामाजिक आणि मूलभूत समस्या सोडवून त्यांना चांगले जीवनमान मिळवून देण्यासाठी प्रयत्न करणारे एक जनसेवक आहेत.

     आणि म्हणूनच या सर्व जनतेमध्ये पुन्हा नवचैतन्य निर्माण करावयाचे असेल तर आत्ताच वर सांगितल्याप्रमाणे बदल घडायला सुरूवात होणे आवश्यक आहे.

     आणि हे अवघड आहे परंतु अशक्य मुळीच नाही.

     वेळ आणि परिस्थितीनुसार अशक्यदेखील शक्य होते.

     आत्ता जर सुरूवात झाली तर कदाचित आत्ताच्या पिढीला त्याचे पाहिजे तसे परिणाम पहावयास मिळणार नाहीत. परंतु, पुढील पिढीस मात्र नक्कीच खर्‍या अर्थाने आपण जनतेच्या राज्यात, खर्‍या लोकशाहीसंपन्न देशात राहत असल्याची अनुभूती येईल.....!!!

धन्यवाद...!!!

✒ K. Satish

अखंडित राहो क्रांतिकारकांचा वारसा

     अन्यायकारक घटनांचा अनुभव घेत असताना बहुतांशी लोकांना वाटत असते की, आपल्यावर अन्याय होत आहे आणि त्याविरुद्ध क्रांती घडायला हवी आणि अन्यायाचा बीमोड व्हायला हवा.

परंतु या क्रांतीच्या लढ्यातील क्रांतीकारक मात्र दुसऱ्याच्या घरात जन्मलेला हवा. आणि जर हा लढा यशस्वी झाला आणि हक्कांची लढाई जिंकली तर त्या हक्कांच्या जोरावर प्रगती करणार्‍या आर्थिक संपन्नता लाभलेल्या व्यक्ती, उच्चशिक्षण प्राप्त झालेल्या व्यक्ती, प्रतिष्ठित व्यक्ती, उद्योगपती, नावाजलेले कलाकार या सर्वांचा मात्र आपल्या घरी उदय व्हावा. 

     हा विचार बदलून सर्वजण संघटित राहिल्यास अन्याय करणारा देखील धाडस करणार नाही.

     महापुरुषांचे, क्रांतिकारकांचे नुसते गुणगान गाऊन त्यांना अभिवादन करण्यापेक्षा त्यांच्या कार्यातून प्रेरणा घ्या. व अन्यायाविरुद्ध लढण्याचा त्यांचा वारसा पुढे अखंड सुरू ठेवा. तेव्हाच त्यांचे बलिदान व्यर्थ गेले नाही असे म्हणता येईल.

     नाहीतर आयत्या पिठावर रेघोट्या मारणाऱ्यांची संख्यादेखील या जगात कमी नाही.

     छत्रपती शिवाजीमहाराज, शहीद भगतसिंग, नेताजी सुभाषचंद्र बोस, विश्वरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर, राजर्षी छत्रपती शाहूमहाराज, क्रांतिसूर्य महात्मा ज्योतिबा फुले, अद्वितीय छत्रपती संभाजी महाराज अशा अनेक महापुरुषांचा नुसता मुखातून जयजयकार करण्यापेक्षा अन्यायाविरुद्ध लढण्याची त्यांची तळमळ अंगी भिनवल्यास खर्‍या अर्थाने आपणास मिळालेल्या मानव जन्माचे सार्थक होईल.

✒ K. Satish

तुटेपर्यंत ताणू नये

           रबराच्या ताणाची मर्यादा ही ठरलेली असते. त्या मर्यादेत त्याचा वापर करून घेतल्यास  तो अधिक काळ निरंतर आपल्या उपयोगी पडू शकतो. परंतु , त्याच्यावर त्याच्या क्षमतेपेक्षा जास्त ताण दिल्यास त्याच्या मर्यादेचा अंत होऊन तो तुटून पुन्हा कधीच तुमच्या कामी येत नाही आणि तुटताना त्याच्या फटक्याचा त्रासही तुम्हाला होऊ शकतो.

           त्याचप्रमाणे, एखाद्या हुकूमशहाने आपल्या गुलामांवर वर्चस्व ठेवण्याकरिता त्यांना किती त्रास द्यावा अथवा त्यांच्यावर किती प्रमाणात अन्याय करावा ह्याची मर्यादा त्याने ठरवायला हवी. एका मर्यादेपर्यंत गुलामालाही गुलामीची जाणीव होत नाही किंवा तो त्या गुलामीतून बाहेर पडण्याचा प्रयत्न करीत नाही.

            परंतु , हुकूमशहाने अतिमाज केल्यास आणि त्यांच्या सहनशक्तीपलीकडे अत्याचार करून त्यांचा जगण्याचा हक्कच हिरावून घेण्याचा प्रयत्न केल्यास त्या छळास कंटाळून त्यांना बंड करण्याशिवाय पर्यायच उरणार नाही आणि मग अशा विद्रोहाला सामोरे जाण्याची ताकद कितीही मोठ्या हुकूमशहात उरत नाही.

            त्यामुळे पैसा आणि सत्तेचा माज करून लोकांना गुलाम बनविण्यापेक्षा, ह्याच पैसा आणि सत्तेचा वापर जनतेच्या उद्धारासाठी केल्यास जनता स्वतःहून हसतमुखाने तुमची अनुयायी बनण्यास तयार होईल.

            ह्या पृथ्वीतलावर असंख्य पशुपक्षांचे वास्तव्य आहे आणि प्रत्येकाची जीवनशैली निरनिराळी आहे. त्यातल्या त्यात मनुष्यप्राणी हा सर्वात निराळा आहे. त्यामुळे माणसाला माणसाप्रमाणे वागणूक देणे हे प्रत्येक मनुष्यप्राण्याचे परमकर्तव्य आहे. आणि हे कोणीही विसरता कामा नये.

                               माज सोडून सत्कार्य करा,

                              ताकद तुमची लावून पणाला 

                               गोरगरिबांचा उद्धार करा....!!!

                                                                      धन्यवाद........!!!

✒K. Satish

उपेक्षित पोशिंदा

     कोरोना या विषाणूची महाभयंकर साथ आली आणि तिने काही काळातच संपूर्ण जगाच्या धकाधकीच्या जीवनाला लाॅकडाऊनचे कुलूप लावून स्तब्ध करून टाकले.

     क्षणाक्षणाला पैसा कमावण्यासाठी, उचित ध्येय गाठण्यासाठी सर्वांचीच धावपळ सुरू होती. आणि इथून पुढील काळात या अशा धकाधकीच्या जीवनाशिवाय शांततेने जीवन जगता येऊ शकेल ही कल्पनाच कालबाह्य होत चालली होती. परंतु, शेवटी जीवन मरणाचाच प्रश्न उद्भवल्यावर सर्वांना नाईलाजाने थांबावेच लागले. कारण हा देह असेल आणि त्यात प्राण असेल तरच या धावपळीला, प्रगतीला, ऐशआरामाच्या वस्तूंना आणि आजकाल सर्वांत जास्त महत्व प्राप्त झालेल्या पैशाला अर्थ आहे. म्हणून मग सगळेजण उद्याची चिंता सोडून स्वतःसाठी, स्वतःच्या कुटुंबाच्या रक्षणासाठी किंबहुना पृथ्वीतलावरील सर्व मनुष्यप्राण्यांचे जीवन वाचवण्यासाठी घरात बंदिस्त होऊन जगू लागले.

     या अनपेक्षित बंधनाचा उपयोग प्रत्येकजण स्वतःच्या व कुटुंबातील इतर सदस्यांच्या कलागुणांना वाव देणे, वाचन - लिखाण, बैठे खेळ खेळणे, निरनिराळ्या पाककृती शिकणे, एखादी सुप्त आवड जोपासण्यासाठी कधी वेळच मिळाला नाही तिला चालना देणे...अशा निरनिराळ्या मार्गातून करू लागला.

     हे सर्व करताना थोडा फार त्रास सर्वांना सहन करावा लागला. आर्थिक नुकसानही सहन करावे लागले. भविष्याचे प्रश्नचिन्ह कित्येकांच्या पुढे उभे राहिले परंंतु तरीही कोणाचे जगणे थांबले नाही. कारण दोन वेळचे, नाहीतर किमान एका वेळेचे जेवण तरी सर्वांना मिळत होते. बाकी व्यवहार थांबले तरी जगण्यासाठी या शरीराला अन्न मिळणे अत्यंत आवश्यक आहे. त्यामुळे सर्व जग थांबले तरी सर्वांना जगवण्यासाठी लागणारे अन्नधान्य, भाजीपाला पिकविणारा शेतकरी हा या मानवजातीला त्यांच्या आयुष्यातील या विलक्षण संकटातदेखील हा मानवी देह टिकवून ठेवण्यासाठी लागणार्‍या अन्नाची सोय करण्यासाठी राबत होता.

     खरंच या संकटाने निसर्ग, शेती आणि त्या अनुषंगाने शेतकरी बांधवांच्या या पृथ्वीतलावरील उपयुक्ततेची, आवश्यकतेची सर्वांनाच प्रकर्षाने जाणीव करून दिली आहे. या प्रगतीच्या युगात आपण अनेक अत्याधुनिक उपकरणे, आलिशान गाडी, मोठा बंगला, ऐशआरामातील जीवनशैली यांच्या मोहात पडून वाहवत गेलो होतो. परंतु या दोन अडीच महिन्यात सर्व मानवजातीला या ऐशआरामाच्या जीवनाचा उपभोग घेणे तर दूरच... पण त्याची आठवणदेखील झाली नाही. परंतु पोटाला अन्न मात्र प्रत्येकाला हवे होते. कारण या सर्व आभासी दुनियेतील सुखांचा उपभोग घेण्यासाठी हा देह आणि त्यामध्ये प्राण असणे आवश्यक आहे. आणि हा देह जगवण्यासाठी अन्न आणि पाण्याने त्याचे पोषण करणे जरुरीचे आहे. त्यामुळे पुरेसे अन्नधान्य, भाजीपाला उपलब्ध असल्याने वेगवान आयुष्याला ब्रेक लागूनही मानवजातीला ब्रेक लागला नाही.

     या परिस्थितीतून एक प्रश्न समोर उभा राहतो की, भरपूर संपत्ती असणार्‍या, उच्च आलिशान जीवनशैली जगणार्‍या (अर्थात हाय-फाय लाईफस्टाईल जगणार्‍या ), असंख्य लोकांच्या लवाजम्यात अनेक अंगरक्षक सोबत घेऊन फिरणार्‍या लोकांना मान देण्याची, त्यांच्यासमोर नतमस्तक होण्याची या जगात प्रथाच पडली होती. परंतु, मानवासाठी सर्वात अत्यावश्यक असलेले अन्नधान्य व भाजीपाल्याची सोय करणार्‍या शेतकरी राजाला मात्र त्याच्या या महान कार्याबद्दल कधी एवढा मानसन्मान दिला गेला नाही.

     आतातरी सध्याच्या परिस्थितीतून सर्वांनी बोध घ्यावा. नुसते शेतीप्रधान देश म्हणून चालणार नाही, तर शेती ही प्रथमस्थानी नजरेसमोर ठेवून शासनानेदेखील पुढील आराखडा तयार करायला हवा. देशाची प्रगती करताना प्रथम शेतीला वैभव प्राप्त करून देणे गरजेचे आहे. शेतकरी राजाला फक्त नावापुरते राजा म्हणून चालणार नाही, तर त्याच्या कार्याची योग्य दखल घेऊन त्याला यथोचित मानसन्मान दिला गेला पाहिजे.

     मला निश्चित खात्री वाटते की, मानवाने कितीही प्रगती केली तरी भविष्यकाळात जो देश शेतीला प्राधान्य देऊन प्रथम क्रमांकाचा व्यवसाय बनवेल, जास्तीत जास्त तरूणपिढीला शेती करण्यासाठी प्रेरित करेल किंबहुना तरूणपिढी शेतीकडेच आकर्षित होईल अशी अभूतपूर्व क्रांती या व्यवसायात घडवून आणेल. त्या देशासमोर सर्व मानवजातीला नतमस्तक व्हावेच लागेल.

सर्व शेतकरी बांधवांविषयी कृतज्ञता व्यक्त करून 

सर्व मानवजातीतर्फे त्यांचे मनःपूर्वक आभार मानतो...!!!

✒ K. Satish

 

सोशल मिडीयाचे गांभीर्य

     आजकाल सोशल मिडीया हे माध्यम म्हणजे नवीन पिढीसाठी खरेतर एक वरदान आहे. परंतु या वरदानाला अतिउत्साही, काही अंशी अहंकारी आणि सामाजिक भान नसणारी मंडळी शापामध्ये परिवर्तित करीत आहेत.

     आजच्या या अतिजलद व धकाधकीच्या युगात प्रत्येक व्यक्तीला एकमेकांशी प्रत्यक्ष संपर्क साधणे शक्य होत नाहीये. तरीही सोशल मिडीयाच्या माध्यमातून प्रत्येकाला व्यक्त होता येत आहे. कोणतीही दुर्घटना घडल्यास या माध्यमाद्वारेच त्वरीत मदत पुरवणे शक्य होत आहे. या प्रगतीमुळेच वर्षानुवर्षे दूर असलेल्या मित्रमंडळींची पुन्हा गाठभेट होणे शक्य झाले आहे.

     आपला व्यवसाय वाढवणे, चांगल्या विचारांचा प्रसार करणे, सामाजिक एकात्मतेला जोपासण्यात सुद्धा हिचा महत्वाचा वाटा आहे.

     पण हे तेव्हाच शक्य होईल जेव्हा या माध्यमांचा योग्य आणि चांगल्या मानसिकतेतून उपयोग केला जाईल.

     परंतु दुर्दैवाने काही अपप्रवृत्तींमुळे म्हणा अथवा प्रत्येक गोष्ट ही थट्टेवारी नेऊन त्याची मजा बघणार्‍या व्यक्तींमुळे म्हणा, सोशल मिडीयाचा सध्या सर्रास गैरवापर होताना दिसत आहे. काही लोक तर आपल्या अहंकारी वृत्तीमुळे एकाच पोस्टचा वापर सोयिस्कररित्या आपल्याला आवडणार्‍या महापुरूषांच्या, संतांच्या, नेत्याच्या नावाने तसेच आपल्या गावाच्या, शहराच्या, जिल्ह्याच्या नावाने करताना दिसतात. आणि इतर मंडळीही पूर्णपणे न वाचता अशा पोस्ट व्हायरल करतात. आत्ताच्याच परिस्थितीतील कोरोना व्हायरसविषयी बघितले तर एका चुकीच्या पोस्टने पोल्ट्री व्यवसाय हा काहीही कारण नसताना नेस्तनाबूत होताना दिसला. कित्येक संसार उद्ध्वस्त होताना दिसले.

     हे समाजातील घटक नव्हते का ? अशा चुकीच्या बातम्या पूर्ण गांभीर्याने विचार न करता पुढे पाठवणे हे कुठेतरी आपण सामाजिक भान विसरल्याचे लक्षण नाही का ?

     आजच्या अशा बिकट प्रसंगी सूज्ञ म्हणवणार्‍या लोकांनी भीती पसरवण्याऐवजी सर्वांमध्ये हिम्मत निर्माण करून सर्वांना धीर द्यायला हवा.

     आपण लहानपणी नेहमी एक गोष्ट ऐकत आलोय. ' भीतीचे विष '....जर एखाद्या माणसाला मुंगी चावली आणि त्याच्या समोरून जर साप गेला तर तो माणूस भीतीनेच मरतो. प्रत्यक्षात त्याला साप चावलेला नसतो. आणि दुसरीकडे एखाद्याला एखादा बिनविषारी साप चावून गेलेला असतो. परंतु त्याचे सापाकडे लक्ष न जाता तो मुंगी चावली असेल असे समजून थोडे चोळून आपल्या कामाला लागतो. त्याला काहीच होत नाही.

     सांगण्याचे तात्पर्य इतकेच की, कुठल्याही आजारापेक्षा त्या आजाराच्या भीतीची तीव्रता जास्त असते. त्यामुळे सूज्ञ समाजाने, सामाजिक जबाबदारी असणार्‍या प्रसारमाध्यमांनी आणि सोशल मिडीयावर कार्यरत असणार्‍या सर्व नागरिकांनी भीती पसरवणे व भीती बाळगणे सोडून या आजाराची लक्षणे असणार्‍या रूग्णांना धीर देण्याची, सावधानता व निगा राखण्याविषयी प्रबोधन करण्याची व संकटाला निर्भीडपणे तोंड देण्यासाठी सर्वांना प्रेरणा देण्याची गरज आहे, असे मला वाटते. आणि हे तुम्हा आम्हा, सार्‍यांचे परमकर्तव्य आहे. कारण

     ' सृष्टी आहे तर जीवन आहे.

     जीवन आहे तर मनुष्य आहे.

     आणि मानवजातीला वाचवण्याची ताकदही मनुष्यात आहे.

     व तिला संपवण्याचे अस्त्रही त्याच्याच हातात आहे. '

धन्यवाद...!!!

✒ K. Satish

 

शिक्षणासोबतच सर्वांगीण विकास महत्त्वाचा

                    https://youtu.be/Ry0lLeNnAj0

नमस्कार, मुलांना घडवणे म्हणजे फक्त पुस्तकी ज्ञान देणे नव्हे. बालपणी मुलांवर चांगले संस्कार घडविण्यासाठी, चांगल्या वाईटामध्ये फरक ओळखण्यासाठी, आयुष्यात निरनिराळ्या टप्प्यांवर येणार्‍या अडचणींना तोंड देण्यासाठी... योग्य मार्गदर्शन करण्याचे, योग्य रितीने मुलांना शिक्षित करण्याचे काम उत्तम गुरूवर्यांकडून वर्षानुवर्षे होत आलेले आहे.

     पूर्वी शिक्षणासोबतच शरीराला सुदृढ बनविणे, बलशाली बनविणे यालाही खूप महत्त्व दिले जायचे. परंतु , आता शिक्षण म्हणजे नुसता पैशाचा बाजार झालाय. शिक्षणाच्या नावावर पालकांचे आर्थिक शोषण करून माडीवर माडी चढवीत मोठमोठ्या इमारती उभारल्या जातात. त्यात मेंढरं कोंबल्यासारखी मुले कोंबली जातात. आणि आधुनिकतेचे थोडे प्रदर्शन करून शाळांची प्रसिद्धी वाढविली जाते. आणि या सर्व गडबडीत एवढ्या मोठ्या संख्येने विद्यार्थी शाळेत असताना आपण क्रीडांगणासाठी किती जागा ठेवली, याची जाणीव शाळा प्रशासनालाही नसते. आणि पालकांकडूनही गांभीर्याने या गोष्टीची दखल घेतली जात नाही. त्यामुळे मुलांची शारिरीक वाढ होण्यासाठी योग्य मार्गदर्शन तर सोडाच पण तसे वातावरणही मिळत नाहीये.

     पालकही सतत मुलांना मार्कांच्या शर्यतीत ढकलत असतात. त्या पुस्तकांच्या ओझ्यांनी तर मुलांच्या पाठीचा कणा आत्मविश्वासाने किती वर्षे ताठ राहील याची शंकाच येते.

     आपल्याला देशाला प्रगतीपथावर न्यायचे असेल, महासत्तेकडे वाटचाल करावयाची असेल तर आपल्याला या नव्या पिढीचीच आवश्यकता आहे. आणि आपण त्यांना जर का नुसते पुस्तकी किडे बनवले तर ते कधीच शक्य होणार नाही. शारिरीक विकास योग्यप्रकारे झाल्यास मानसिक विकासालादेखील बळ मिळते. शरीर दुबळे झाल्यास मनाला थकवा यायलादेखील वेळ लागत नाही.

     आजची परिस्थिती अशी झाली आहे की, मुलांना त्यांचे पालक नवनवीन इलेक्ट्रॉनिक गेझेट्समध्ये अडकवून ठेवण्यात पुढे आहेत. पैसा आहे म्हणून कोणत्याही अपेक्षा पूर्ण कराव्यात किंवा आधुनिकतेच्या नावाखाली मुलांना ठराविक चौकटीत अडकवून ठेवण्यासाठी पालकांनी कारणीभूत ठरणे हे त्यांच्यासाठी घातक आहेच. परंतु , देशाच्या प्रगतीलादेखील मारक आहे.

     लोकसंख्या जशी वाढत आहे, नवीन जन्मदर देखील ज्याप्रमाणे वाढत आहे, त्याच्याप्रमाणानुसार मुलांना खेळण्यास क्रीडांगणासाठी जास्तीत जास्त जागा उपलब्ध करून देणे ही प्रशासनाची देखील जबाबदारी आहे. परंतु , दुर्दैवाने पैशाच्या लोभापायी कोणीही या गोष्टीचा गांभीर्याने विचार करताना दिसत नाही.

     सुदृढ शरीर ही माणसाच्या आयुष्यातील सर्वात मोठी संपत्ती आहे. या संपत्तीला किती चांगल्याप्रकारे जतन करून ठेवता येईल याचा विचार सर्वांनी करायला हवा.

     शिक्षण हे आयुष्यात गरजेचे आहे, पैसादेखील आयुष्य जगण्यासाठी आवश्यक आहे. परंतु सुदृढ आणि बलवान शरीर हे या दोन्हीपेक्षाही सर्वश्रेष्ठ आहे. सुदृढ आणि बलवान शरीर असेल तर शिक्षण आणि पैसा थोडे कमी प्रमाणात असेल तरीही चालू शकते. परंतु , थकलेले, कमजोर शरीर असेल तर या दोन्ही गोष्टी कितीही जास्त प्रमाणात असल्या तरीही त्या कमीच पडू लागतात. किंबहुना त्या बर्‍याचदा असून नसल्यासारख्याच वाटतात.

म्हणून मुलांना शालेय शिक्षणाच्या बंधनातून थोड्या प्रमाणात शिथिलता देऊन त्यांना मैदानी खेळ, अंगमेहनतीचे खेळ खेळूद्यात. त्यांच्या इतर कलागुणांना जोपासण्यास त्यांना मदत करा. त्यांच्याबरोबर स्वतःही खेळ खेळा, गप्पा मारा.

     नाहीतर बुद्धीने हुशार परंतु , शरीराने दुर्बल पिढी तयार झाल्यास आपला देश महासत्ता तर सोडाच परंतु , आपल्याला मिळालेले स्वातंत्र्यदेखील चिरकाल टिकवून ठेवण्यास आपण असमर्थ ठरू.

बघा विचार करून....

चला तर आपण सर्वच जण आत्तापासूनच यासाठी प्रयत्न करूयात...

धन्यवाद...!!!

                                                      ✒ K. Satish

https://youtu.be/Ry0lLeNnAj

महापुरुषांचा पगडा

     महापुरुषांचे कार्य सदैव थोर आणि महानच राहिले आहे. आणि सर्वांनी त्यांच्या कार्यातून आणि शिकवणीतून नेहमी जनकल्याणाचा आणि मानवहिताचाच संदेश सर्वांपर्यंत पोहोचवला आहे.

     परंतु या सर्व महापुरुषांच्या कार्याचा उदात्त हेतू एकसारखाच ( मानवतावादी ) असला तरी सर्वांच्या धोरणांमध्ये, कार्यशैलीमध्ये आणि वैशिष्ट्यांमध्ये भिन्नता होती.

     मी स्वतः तथागत गौतम बुद्ध, परमपूज्य विश्वरत्न डाॅ. बाबासाहेब आंबेडकर, छत्रपती शिवाजी महाराज, छत्रपती संभाजी महाराज, महात्मा ज्योतिबा फुले, छत्रपती शाहू महाराज, नेताजी सुभाषचंद्र बोस, संत गाडगेबाबा या महापुरुषांचा आदर्श डोळ्यांसमोर ठेवून आयुष्यात मार्गक्रमण करतो आहे. या महापुरुषांचे कार्य इतके मोठे आहे की, त्या मार्गावर काही प्रमाणात जरी आपल्याला वाटचाल करता आली तरी समाजातील बहुसंख्य समस्या दूर होतील.

     आता बहुतेकांच्या मनात प्रश्न उद्भवला असेल की, यातील काहींचा मार्ग शांततेचा, काहींचा बंड पुकारण्याचा, काहींचा शत्रूलाही क्षमा करण्याचा संदेश तर काहींची गुन्हेगाराला शासन करण्याची न्यायप्रणाली. मग जर या सर्व महापुरूषांचा आदर्श घेऊन वाटचाल करावयाची झाल्यास ते कसे शक्य होईल ?

     प्रश्न बरोबर आहे. परंतु सर्वप्रथम इथे एक गोष्ट लक्षात घ्यायला हवी ती म्हणजे या सर्वांचे विचार हे मानवतावादी व जनकल्याणाचे होते. आणि मी स्वतःही या सर्व महापुरुषांच्या धोरणांचे आयुष्यात प्रत्येक क्षणी काटेकोरपणे पालन करू शकत नाही. कारण सध्याच्या काळात आपल्याला प्रसंगानुरूप वेगवेगळ्या भूमिकांमध्ये प्रवेश करावा लागतो. आणि त्यामुळेच या सर्व महापुरुषांच्या विचारांचा माझ्यावर पगडा असल्यामुळे मला या सर्वांच्या भिन्न व्यक्तिमत्त्वाचा आणि भिन्न कार्यशैलीचा उपयोग मानवहिताच्या समस्या सोडवताना अगदी चांगल्याप्रकारे करता येतो.

     काही समस्या तथागतांच्या शांततेच्या मार्गाने सुटतात. त्यावेळी त्यांचा आदर्श कामी येतो. जनकल्याणासाठी कधीकधी छत्रपतींच्या गनिमीकाव्याचे तंत्र, योग्य युद्धनीती आणि सर्वसामान्यांना घेऊनही योग्य रणनीती आखून शत्रूला नामोहरम करण्याच्या तंत्राचा उपयोग होतो. छत्रपती संभाजी महाराजांना डोळ्यासमोर ठेवल्यास निस्वार्थीपणे समाजासाठी अन्यायाविरुद्ध लढण्याचे बळ मिळते. परमपूज्य डाॅ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या स्वतः अन्याय, हालअपेष्ठा सोसूनही हार न मानता इतर पीडित, शोषित, तळागाळातील लोकांच्या हक्कासाठी संपूर्ण जीवन अर्पण करण्याच्या त्याग भावनेमुळे आणि ज्या देशात एकेकाळी अपमानाचे जीवन जगायला लागले त्याच देशाच्या हितासाठी आणि देशप्रेमाखातर त्या देशाची राज्यघटना लिहिण्याचे उदात्त कार्य पाहून आयुष्यात शेवटपर्यंत हार न मानण्याची प्रेरणा मिळते. नेताजींमुळे हुकूमशाहीला सडेतोड उत्तर देण्याची जिद्द निर्माण होते. महात्मा ज्योतिबा फुले यांचे कार्य पाहून समाजसेवा आणि समाजातील सर्व वर्गातील माणसे ही समान असून सर्वांना त्यांचे मूलभूत अधिकार मिळवून देण्याची स्फूर्ती निर्माण होते. छत्रपती शाहू महाराजांनी तर सर्वांसमोर खूप मोठा आदर्श ठेवला आहे. शासन चालवताना वेळप्रसंगी प्रस्थापितांचा रोष पत्करूनदेखील दीनदुबळ्यांना त्यांचे हक्क मिळवून देणारे व तात्पुरती मदत करण्यापेक्षा मूळ समस्येवर पूर्णपणे तोडगा काढून त्यावर उपाययोजना करणार्‍या छत्रपती शाहूमहाराजांचे विचार खूप काही सांगून जातात. संत गाडगेबाबांनी तर अंधश्रद्धा निर्मूलन व स्वच्छता या अतिशय महत्वाच्या मुद्यांना हात घातलाय. कारण कोणताही लढा द्यायचा असेल, प्रगतीपथावर वाटचाल करायची असेल तर शरीर स्वास्थ्य सांभाळणे स्वच्छतेशिवाय शक्य नाही आणि अंधश्रद्धेत गुरफटून गेल्यास तुम्ही स्वतःचा वेळ व पैशांचा तर अपव्यय करताच परंतु वैयक्तिक स्वास्थ्य व समाजस्वास्थ्यही बिघडवण्याचे काम करता.

     तात्पर्य हेच की, सर्व महापुरुषांचे कार्य महान परंतु सद्यस्थितीत निरनिराळ्या प्रसंगी निरनिराळ्या महापुरूषांच्या व्यक्तिमत्त्वाचा आणि शैलीचा आपल्याला उपयोग होतो. इथे प्रकर्षाने माझ्यावर ज्या महापुरूषांचा पगडा आहे त्यांचाच उल्लेख केला असला तरी इतरही प्रत्येक महापुरूषांचे कार्य आणि त्याग मोठा आहे. आणि प्रत्येकांचे विचार व कार्यप्रणाली आपल्याला प्रेरणादायी आणि मार्गदर्शक ठरते.

त्यामुळे या सर्व महापुरूषांचा वारसा जपूया आणि या पृथ्वीतलावर मानवतेचे नंदनवन फुलवूया.

धन्यवाद...!!!

                                                         ✒ K. Satish

 

प्रेमाची विनंती मित्रांसाठी

     कोरोनाच्या आपत्तीमुळे आपणा सर्वांवर लाॅकडाऊनची वेळ आली.

परंतु, या लाॅकडाऊनमुळे प्रत्येक माणसामध्ये आणि समाजामध्ये काही सकारात्मक बदलही घडत आहेत. तुमच्या जीवनातही असे अनेक सकारात्मक बदल घडले असतील.

     तुमचा एक चांगला मित्र म्हणून मलाही तुमच्या जीवनातील सकारात्मक बदल पहायला निश्चित आवडेल.

परंतु , मला अपेक्षित असलेला सर्वात मोठा बदल म्हणजे तुम्ही दारू, सिगारेट, तंबाखू, गुटखा अशा गोष्टींचे सेवन करत असाल तर ते कायमचे सोडून द्यावे.

     तुमच्यातील हा बदल पाहून मला मनापासून आनंद होईल.

कारण या गोष्टींपासून स्वतःला दूर ठेवण्याची इच्छाशक्ती निर्माण होणारी परिस्थिती आणि संधी वेळोवेळी येत नाही. त्यामुळे आलेल्या संधीचा फायदा घेऊन तुम्ही हा चांगला बदल आत्मसात करावा. ही माझी तुमचा एक चांगला मित्र म्हणून तीव्र इच्छा आहे.

     एक मित्र म्हणून माझ्या भावना पटल्या तर ही गोष्ट नक्की सत्यात उतरवा. कदाचित काहींना माझा रागही येऊ शकेल. हरकत नाही...तुम्ही थोड्या क्षणांकरिता माझ्यावर रागावलात तरी चालेल. परंतु माझी ही प्रेमाची विनंती दुर्लक्षित करू नका व या गोष्टींना पुन्हा जवळ करू नका.

तुमचाच मित्र,

सतीश

                                                                 ✒ K. Satish

हक्कांची लढाई

     आपल्या अधिकारांविषयी निर्भीडपणे मते मांडण्याविषयी बर्‍याच लोकांशी वाद-संवाद होतात. त्यातील बहुतांशी लोकांच्या मनातील प्रस्थापित आणि धनदांडग्यांविषयीची भीती पाहून त्यांची कीव तर येतेच. परंतु, खरंच आपल्या देशातील लोकशाहीचा अर्थ खर्‍या अर्थाने लोकांना कळलाय का ? हा प्रश्न मनाला पडतो.

     आपल्यापेक्षा कमजोर व्यक्तींवर बिनदिक्कतपणे हुकूमत गाजवणारे हे लोक. परंतु, जेव्हा त्यांना त्यांच्या अधिकार आणि हक्कांची जाणीव करून दिली जाते, त्यावेळी प्रस्थापित आणि धनदांडग्यांच्या प्रभावाला घाबरून ( आपण काय करू शकतो ? , हे असे होणारच , आपण हे बदलू शकत नाही , हे लोक आपल्याला संपवून टाकतील , आपलं आपण बघा , आपल्याला काय करायचीय दुनियादारी ? ) अशा ह्यांच्या प्रतिक्रिया ऐकून एक संतापाची लाट मनामध्ये येते. स्वतःचा आत्मविश्वास गमावलेल्या आत्मकेंद्रित लोकांसाठी लोकशाही निर्माण झाली आहे काय ?

     ह्या प्रवृत्तीच्या सर्व लोकांना मला एवढेच विचारावेसे वाटते की , जर आपल्या सीमेवर शत्रूचा हल्ला झाला आणि सीमेवर आपले दहा हजार सैनिक लढण्यास सज्ज असतील आणि शत्रूचे सैन्यबळ मात्र पन्नास हजार आणि तेही अद्ययावत शस्त्रांनी सज्ज.....मग जर का आपल्या सैनिकांनी असा विचार केला की , आपण तर संख्येने एवढे कमी आणि शत्रू अतिशय ताकदवान.....ह्यांच्यासमोर आपला निभाव कसा लागणार ?.....त्यापेक्षा जीव वाचवून पळा.....आपल्या घरी  जाऊन आपलं आयुष्य निवांत जगा.....कशाला ही दुनियादारी ?

                         तर मग तुमचं-आमचं काय होईल ?

     जरा विचार करा , हे सैनिक जर त्यांच्या वैयक्तिक स्वार्थाचा विचार न करता फक्त आपल्या देशाच्या आणि देशबांधवांच्या रक्षणासाठी स्वतःच्या प्राणांचे बलिदान करण्यास हसतमुखाने तयार असतील तर आपण आपल्या स्वतःच्या हक्कांसाठी लढताना भीती का बाळगावी ?

     विचार करा आणि आपल्या हक्क आणि अधिकारांची पायमल्ली होत असेल तर समोर कितीही मोठी ताकद असली तरी एकजुटीने निधड्या छातीने आपल्या हक्कांचे रक्षण करण्यास सज्ज रहा.....!!!

धन्यवाद........!!!

                                                   ✒ K. Satish